Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) χαρακτηρίζεται από μη αναστρέψιμη, εμμένουσα απόφραξη των αεραγωγών, που συνήθως είναι προοδευτική και σχετίζεται με έντονη χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση των αεραγωγών του πνεύμονα σε βλαβερά σωματίδια ή αέρια.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), 65 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μέτρια έως σοβαρή Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από ΧΑΠ το 2005, το οποίο αντιστοιχεί στο 5% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως. Οι περισσότερες από τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητά της, προέρχεται από χώρες υψηλού εισοδήματος. Ακόμη και σε αυτές τις χώρες, είναι δύσκολο και δαπανηρό να συλλεχθούν ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τη ΧΑΠ. Είναι γνωστό όμως, ότι σχεδόν το 90% των θανάτων από ΧΑΠ συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Κάποτε η ΧΑΠ ήταν πιο συχνή στους άνδρες, αλλά λόγω της αύξησης του καπνίσματος των γυναικών στις χώρες με υψηλά εισοδήματα και το μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης σε εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση στις χώρες με χαμηλό εισόδημα, η ασθένεια πλήττει σήμερα τους άνδρες και τις γυναίκες σχεδόν εξίσου.
Το 2002 ήταν η πέμπτη κυριότερη αιτία θανάτου. Το σύνολο των θανάτων από ΧΑΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά περισσότερο από 30% μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, εκτός αν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου, ιδιαίτερα για το κάπνισμα. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η ΧΑΠ θα γίνει το 2030 η τρίτη κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Στη χώρα μας, πάνω από 50% των ενηλίκων είναι καπνιστές. Μελέτη της Πνευμονολογικής Εταιρείας, έδειξε ότι 800.000 Έλληνες πάσχουν από τη νόσο, με τους μισούς από αυτούς να μην το γνωρίζουν.
Παράγοντες κινδύνου
- Κάπνισμα
- Εσωτερική ρύπανση του αέρα (όπως καύσιμα από βιομάζα)
- Ατμοσφαιρική ρύπανση
- Επαγγελματικές σκόνες, χημικά
Συμπτώματα
- Δύσπνοια
- Παραγωγικός βήχας
- Συσφιγκτικό αίσθημα άλγους στο θώρακα
- Αίσθημα κόπωσης, ανορεξία, απώλεια βάρους
Στην
πορεία της ΧΑΠ μπορούν να συμβούν παροξύνσεις, επεισόδια δηλαδή, στα
οποία υπάρχει οξεία επιδείνωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων και της
συνολικής φυσικής κατάστασης των ασθενών.
Η πιο συχνή αιτιολογία τους είναι οι λοιμώξεις αναπνευστικού. Οι παροξύνσεις επηρεάζουν αρνητικά την κατάστασης της υγείας, τις νοσηλείες των ασθενών και την πρόοδο της νόσου.
Διάγνωση
Η βασική εξέταση για τη διάγνωση της ΧΑΠ είναι η σπιρομέτρηση, η οποία μπορεί να ανιχνεύσει τη ΧΑΠ πριν καν εμφανιστούν συμπτώματα, αλλά είναι και μια εξέταση που πρέπει να επαναλαμβάνεται, για την παρακολούθηση της εξέλιξης της πάθησης και της ανταπόκρισης στην φαρμακευτική αγωγή. Είναι ανώδυνη εξέταση και γίνεται μέσω μιας ειδικής συσκευής (σπιρόμετρο). Περαιτέρω εξετάσεις, όπως ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία θώρακος, πλήρης λειτουργικός έλεγχος αναπνοής, οξυμετρία σε ηρεμία και άσκηση, είναι χρήσιμες για την εκτίμηση της συνολικής κατάστασης του ασθενή.
Διαχείριση – θεραπεία της ΧΑΠ
Ένα αποτελεσματικό σχέδιο διαχείρισης της ΧΑΠ περιλαμβάνει την:
- Αξιολόγηση και παρακολούθηση της νόσου
- Μείωση παραγόντων κινδύνου
- Σταθεροποίηση της νόσου
- Διαχείριση παροξύνσεων
Η διακοπή καπνίσματος είναι το αποτελεσματικότερο μέσο για την μείωση του κινδύνου ανάπτυξης ΧΑΠ και την επιβράδυνση της εξέλιξής της.
Η φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται για να μειώσει τα συμπτώματα και τις επιπλοκές κι όχι για να αντιμετωπίσει την μακροπρόθεσμη μείωση της λειτουργικότητας των πνευμόνων.
Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα σε συνδυασμό με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, είναι πολύ σημαντικά για τη συμπτωματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Δίνονται σε αναγκαία βάση ή σε τακτά χρονικά διαστήματα, για την πρόληψη ή τη μείωση των συμπτωμάτων.
Η χρόνια θεραπεία όμως με συστηματικά γλυκοκορτικοστεροειδή, θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω της αρνητικής σχέσης οφέλους – κινδύνου.
Όλοι οι ασθενείς με ΧΑΠ, μπορούν να επωφεληθούν από προγράμματα άσκησης, για να αυξήσουν την αντοχή τους και να ελαττώσουν τα συμπτώματα της δύσπνοιας και της κόπωσης.
Η μακροχρόνια χορήγηση οξυγόνου σε ασθενείς με Χρόνια Αναπνευστική Ανεπάρκεια, έχει αποδειχθεί χρήσιμη για την αύξηση του προσδόκιμου της ζωής. Ο εμβολιασμός των ασθενών για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο είναι απαραίτητος.
Παροξύνσεις ΧΑΠ
Οι παροξύνσεις της νόσου αποτελούν σημαντικά κλινικά γεγονότα, καθώς στο ένα τρίτο των ασθενών με σοβαρές παροξύνσεις η αιτία δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, τα συστηματικά γλυκοκορτικοστεροειδή, καθώς και τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των παροξύνσεων.