Προς τον Περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Αλέξανδρο Καχριμάνη, Γιάννενα
Αξιότιμε κύριε Καχριμάνη!
Επιτρέψτε μου να σας απασχολήσω ακόμη μια φορά με το δύσκολο πρόβλημα των εγκαταλειμμένων ορεινών χωριών (Δρυμάδες, Πωγώνι).
Λίγες από τις δυσκολίες του προβλήματος αναφέρετε και Εσείς στην από 12-12-2017 και με αριθμό πρωτοκόλλου 145ο87/1125 απαντητική επιστολή σας σε προηγούμενο γράμμα μου.
Εγώ ξέρω περισσότερες δυσκολίες.
Παρ΄ όλα αυτά εγώ είμαι περισσότερο αισιόδοξος από Εσάς. Είμαι μαθηματικός-ερευνητής και ξέρω τι θα πει «εύκολο πρόβλημα», «δύσκολο» πρόβλημα. Δύσκολο πρόβλημα δεν σημαίνει μη επιλύσιμο πρόβλημα, αλλά ένα πρόβλημα που πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο επάνω του.
Αυτήν την απλούστατη λογική δεν την συναντούμε καθόλου στην περίπτωση των αναφερόμενων χωριών. Όχι μόνο δεν δουλέψαμε πολύ πάνω στο πρόβλημα, αλλά δεν δουλέψαμε καθόλου. Κανένας σας (Περιφερειάρχης, Δήμαρχος, υπουργοί) δεν ασχοληθήκατε με το πρόβλημα.
Αυτό αντικατοπτρίζεται και στην αναφερόμενη απαντητική επιστολή Σας, η οποία είναι κενή από αναφορές σε σχετικά έγγραφα αποφάσεων και ενεργειών σας ως περιφέρεια. Αφήνετε να εννοηθεί ότι ποτέ δεν ξεχωρίσατε τα παρατημένα πέτρινα χωριά από τα άλλα χωριά, όπου ο γεωργός έμεινε στο χωριό όλα τα χρόνια. Την ίδια εικόνα μας αφήνει και μια επικοινωνία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης . Απευθύνθηκα αμέτρητες φορές σε αυτό το Υπουργείο (και με την προηγούμενη κυβέρνηση και με την παρούσα) και ουδέποτε μου έδωσαν ένα χαρτί που να λέει ποια είναι η θέση της Πολιτείας στο ζήτημα των παρατημένων χωριών. Είναι καθαρό: η Πολιτεία δεν μας ξέρει καν.
Αυτήν την … αμέλεια της Πολιτείας την πληρώσαμε ακριβά πέρισυ με το Εθνικό Κτηματολόγιο: χάσαμε τα χωράφια μας! Γίναμε χωριά χωρίς χωράφια! Αν ήμασταν γραμμένοι σε κάποιο επίσημο χαρτί τέτοιοι που είμαστε (ότι δηλαδή δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις του Εθνικού Κτηματολογίου), θα μας έβαζαν σε ξεχωριστό φάκελο με πιο άπλες απαιτήσεις και θα είχαμε χωράφια σήμερα.
Μιλάτε στην επιστολή σας ότι ένας αρνητικός παράγοντας είναι ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι στο Πωγώνι. Πολύ σωστή διαπίστωση.
Εγώ θα πρόσθετα μερικούς ακόμη τέτοιους αρνητικούς παράγοντες:
α) όχι μόνο δεν υπάρχουν σήμερα εκεί νέοι (κατάλληλοι για εργασία) άνθρωποι, αλλά και κανείς δεν πρόκειται να επαναπατριστεί στο ορατό μέλλον,
β) ότι η καλλιεργήσιμη γη μας αποτελείται από πολλά (20-30) μικρά κομμάτια, γ) τα κομμάτια αυτά κανείς πλέον δεν τα ξέρει και κανείς δεν έχει κατάλληλα ιδιοκτησιακά χαρτιά, δ) η γη είναι πέτρινη, έχει περιορισμένες δυνατότητες εκμετάλλευσης.
Το πρόβλημα είναι ευρύτερο, μεγαλύτερο. Τέτοια χωριά πρέπει να υπάρχουν εκατοντάδες στην Ελλάδα. Κάποια ερήμωσαν τελείως (Βίτσι). Εδώ ανήκουν και τα άγονα νησιά.
Εκτιμώ ότι είναι το 30% της αγροτικής γης. Πολλές από αυτές τις περιοχές είναι παραμεθόριες. Θα αφελληνιστούν με τον χρόνο. Όλο αυτό το πρόβλημα σχετίζεται με την μεταπολεμική αστυφιλία. Για την αστυφιλία γράφηκαν πολλά, αλλα έμειναν στ χαρτιά. Όπως βλέπουμε, λοιπόν, το πρόβλημα των Δρυμάδων και του Πωγωνίου πρέπει να το θεωρήσουμε ως εθνικό/πατριωτικό, να καταρτιστεί ένα ειδικό νομοσχέδιο που να ασχοληθεί με τα παρατημένα/πέτρινα χωριά.
Το κλειδί για την λύση αυτού του ζητήματος είναι η Πολιτεία να δώσει γη στους απανταχού απόδημους φυσικούς κληρονόμους. Να κάνει η Πολιτεία μια Ειδική Τοπική Αγροτικής Μεταρρύθμισης! Να πάρει πρώτα το Κράτος όλη την παρατημένη γη, να της κάνει έναν αναδασμό (επί χάρτου) και να δώσει στον καθένα κληρονόμο ένα κομμάτι γης μαζί με όλα τα σύγχρονα ιδιοκτησιακά χαρτιά. Μετά, με την σύμφωνη γνώμη των ιδιοκτητών, να περάσει τα τεμάχια από το Εθνικό κτηματολόγιο. Με τον τρόπο αυτό δέσαμε τους απόδημους με το παρατημένο χωριό. Μετά, οι ιδιοκτήτες να συμφωνήσουμε να ενώσουμε τα χωράφια μας σε μια μεγάλη φάρμα και να βρούμε έναν επιχειρηματία ειδικό στις μεγάλες ς φάρμες και να του τα δώσουμε να τα καλλιεργεί και να μας πληρώνει ένα νοίκι. Όποιος χωρικός θέλει να εργαστεί ατομικά, ας περιφράξει το κομμάτι του κα να το καλλιεργήσει μονός του.
Αυτήν την δουλειά την έχουμε ξανακάνει στο χωριό μου: όλα τα μεταπολεμικά χρόνια ενώσαμε τα χωράφια μας σε ένα μεγάλο χωράφι και το δώσαμε σε κτηνοτρόφο (βλάχο) να το εκμεταλλεύεται. Αντιστοίχως, να δώσουμε τους (επίσης παρατημένους) κήπους του χωριού σε έναν κηπουρό με νοίκι.
Οι τοπικές κοινωνίες θα συνεργήσουν για να γίνει αυτή η μεταρρύθμιση. Η προτεινόμενη λύση είναι η άριστη και η μοναδική εθνικά συμφέρουσα λύση: η γη θα μείνει σε ελληνικά χέρια και μάλιστα στα χέρια των φυσικών κληρονόμων. Κανένας δεν θα μείνει απ’ έξω. Κανείς δεν θα πάρει το κομμάτι του άλλου. Όλοι θα ικανοποιηθούν τίμια. Δεν θα υπάρξει πλιάτσικο γης. Η άλλη «λύση» που ακούγεται και στην οποία θα κατρακυλήσουμε αν δεν ενεργήσουμε τώρα, είναι να πάρει το κράτος τα χωράφια μας και να τα βγάλει σε πλειστηριασμό αργότερα. Η «λύση» αυτή θα ξεκληρίσει τους γηγενείς χωρικούς και θα φέρει ξένους, μάλλον αλλοδαπούς (τους πλειοδότες και τους εργάτες τους) στον τόπο και με τα χρόνια το Πωγώνι θα αφελληνιστεί.
Δεν πειράζει που ο απόδημος θα συνεχίσει να ζει μακριά. Η γη του, το σπίτι του είναι στο χωριό. Αν τα καταφέρουμε (γιατί όχι;) να βρούμε κατάλληλες καλλιέργειες, που δεν απαιτούν την μόνιμη παρουσία του καλλιεργητή στο χωράφι, τότε αυτές οι καλλιέργειες θα φέρνουν δεύτερο εισόδημα και το δέσιμο του αποδήμου με την πατρίδα θα γίνει πιο σφιχτό. Για το Πωγώνι ενδείκνυται η δενδροκομία (κρανιά, καρυδιά, λεφτοκαρυά, καστανιά, βατομουριά) η ξυλεία (βαλανιδιά), η κτηνοτροφία.
Όσοι άλλοι παράγοντες δυσκολεύουν την προτεινόμενη νέα αγροτική τάξη να εδραιωθεί, να βρούμε την τόλμη (πάντα με την υποστήριξη της Πολιτείας) να αλλάξουμε δομές. Εδώ πρώτα-πρώτα χρειάζεται να ξαναγίνει οντότητα το χωριό. Ο «Καποδίστριας» και ο «Καλλικράτης» πρέπει να πάψουν να ισχύουν διότι ξεγράψανε εμάς τους απόδημους από τις ρίζες, νομιμοποίησαν χωριά και δήμους μη βιώσιμους, χωρίς οντότητα, χωρίς κοινοτικά συμβούλια, χωρίς Κεφαλή.
Αν θέλουμε να γίνει το χωριό παραγωγικό χρειάζονται: α) κάτοικοι, β) κοινοτικά όργανα (ΔΣ, Πρόεδρος κτλ ).
Κάτοικοι να θεωρούνται όλοι, εναπομείναντες και απόδημοι, οπότε δεν θα λέμε πλέον ότι τα χωριά δεν έχουν ανθρώπους. Ανοίγει ο δρόμος για σύσταση ομαλού χωριού με κοινοτικό συμβούλιο, Πρόεδρο, κοινωνικές οργανώσεις.
Νομίζω, με τις σύγχρονες τεχνικές δυνατότητες η επικοινωνία μεταξύ διαβιούντων στο χωριό και απόδημων θα είναι επαρκής , λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι δεν θα χρειάζονται συχνές επικοινωνίες.
Αν γίνουν τα παραπάνω, με τα χρόνια θα αλλάξει το τοπίο. Θα χρειαστούν εργαστήρια, φάμπρικες επεξεργασίας των προϊόντων, οπότε θα εμφανιστούν πολλοί άλλοι παραγωγικοί άνθρωποι στο Πωγώνι, θα φουντώσει ο πληθυσμός. Κατά την εκτίμησή μου αυτοί οι άνθρωποι θα είναι κυρίως απόδημοι πωγωνήσιοι, τρίτης, τέταρτης γενεάς.
Η χώρα μας έχει ανάγκη από τολμηρές αλλαγές και ασχολείται με αυτό. Οι τρεις συμφορές του τελευταίου καιρού (κρίση, ελληνο-τουρκικά, κορονοϊός) μας τεντώνουν τα νεύρα .
Η Πολιτεία μας με θαυμαστή ενότητα ρύθμισε το ζήτημα της ψήφου των απόδημων ελλήνων. Μια ανάλογη Τόλμη από την Πολιτεία ζητείται στο ζήτημα που πραγματεύεται η παρούσα γραφή.
Κύριε Περιφεριάρχα! Ηγηθείτε Εσείς του κινήματος αναζωογόνησης των παρατημένων χωριών!
Συγκεντρώστε γύρω σας τους πιο φλογερούς και ικανούς πατριώτες και πηγαίνετε στην Βουλή, στην Κυβέρνηση, στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και ζητείστε την Μεταρρύθμιση. Είμαι βέβαιος ότι η προσπάθεια θα πετύχει.
Δηλώνω Παρών!
Αθήνα 27-9-2020
Κώστας Ζάγκαλης από Δρυμάδες Πωγωνίου, συνταξιούχος, φυσικομαθηματικός,
τηλ.: 210-5059943, e-mail: nem1@otenet.gr
https://parakalamoscity.blogspot.com/2020/09/blog-post_326.html