Από την ιστορία του Δελβινακίου…
Ἡ κοινότητα τοῦ Δελβινακίου συνόρευε μέ τίς ἐδαφικές περιοχές τῶν ἑξῆς κοινοτήτων τοῦ Πωγωνίου, τό 1889: Γκουβέρι, Δολό, Ρομπάτες, Μέβδεζα, Φραστανά, Βήσσανη, Ζαραβίνα, Κρυονέρι, Κεράσοβο, Μέγγουλη, Ἀρίνιστα, Τεριάχι, Βομπλό.
Τά τοπικά ὅριά της ἦσαν σχεδόν ἴδια καί παλαιότερα, ὅπως προκύπτει ἀπό συμφωνητικό πού ὑπέγραψαν τό 1730 περίπου οἱ πρόκριτοι τοῦ Δελβινακίου καί τῆς Βήσσανης γιά τά σύνορα τῶν δύο χωριῶν καί ἀπό προφορική μαρτυρία ἑνός ἑκατόχρονου Δελβινακιώτη, πού κατέγραψε τό 1833 ὁ Γ. Γαζῆς, γιά τά σύνορα τοῦ χωριοῦ του.
Μερικά τμήματα τῆς μεγάλης ἐδαφικῆς ἔκτασης τοῦ Δελβινακίου περιῆλθαν σέ αὐτό εἴτε λόγω ἐρήμωσης τῶν ἄλλων οἰκισμῶν πού ὑπῆρχαν μέσα στά ὅριά της, εἴτε λόγω προτίμησης τῶν κατοίκων ἄλλων γειτονικῶν οἰκισμῶν νά ἐνταχθοῦν στήν κοινότητα Δελβινακίου ἐπειδή αὐτό ἦταν ἐλευθεροχώρι (ὄχι τσιφλικοχώρι) καί εἶχε καλή αὐτοδιοίκηση. Τό 1660 τό Δελβινάκι χαρακτηρίσθηκε ὡς λαμπρός σύνδεσμος εὐημερούντων χωριῶν, ἀποτελούμενος ἀπό 450 οἰκίες-οἰκογένειες χριστιανῶν. Πρόκειται γιά τά ἑξῆς ἄλλα χωριά: Λέπενο, Γάλιανη, Κλοκός, Ζέπη, Τσιφλίκι, Μπλασάβιτσα.
Τό Λέπενο τό 1644 πυρπολήθηκε ἀπό συγγενεῖς τῶν σπαχήδων του (τμαριούχων) ἐπειδή οἱ κάτοικοί του σκότωσαν τούς σπαχῆδες πού τούς κακοποιοῦσαν. Σέ σουλτανικό φιρμάνι τοῦ 1832 γράφτηκε ὅτι οἱ γαῖες αὐτοῦ τοῦ καταστραφέντος χωριοῦ, στίς ὁποῖες περιλαμβάνονταν καί γαῖες τῆς μονῆς Λεπένου, καλλιεργοῦνται ἀπό τούς ἰδιοκτῆτες τοῦ ἐκεῖ τσιφλικίου Ζαραβίνας καί ἀπό τούς κατοίκους τοῦ γειτονικοῦ κεφαλοχωρίου Δελβινάκι καί ὅτι οἱ καλλιεργητές αὐτοί (περιλαμβανομένων καί τῶν μοναχῶν) ὀφείλουν νά καταβάλλουν στόν σπαχή τους τήν δεκάτη τῶν δημητριακῶν καί τῶν ἀμπελιῶν καί τά λοιπά δοσίματα. Τό 1833 ὁ τιμαριοῦχος ἰσχυρίσθηκε ὅτι οἱ Δελβινακιῶτες ἀρνήθηκαν νά τοῦ καταβάλουν τά σχετικά δοσίματα ἀξίας χιλίων γροσίων ἐτησίως. Τό 1858 ἐπισκευάσθηκε τό ὑδραγωγεῖο τοῦ Λεπένου.