9 Πωγωνήσιες παραδοσιακές συνταγές

ΚΟΥΡΚΟΥΤΟΠΙTA

από την Κα. Τούλα Βράνου-Κούλα

ΥΛΙΚΑ :

  • 1,5 φλυτζάνι αλεύρι
  • 1 φλυτζάνι νερό
  • 2-3 αυγά
  • 1,5 φλυτζάνι τυριά τριμμένα (κυρίως φέτα)
  • 6 κουτ. σούπας ελαιόλαδο (2 για το ζυμάρι και 4 για το ταψί)
  • αλάτι, πιπέρι
  • Σ' όποιον αρέσει τρίβει μέσα λίγο δυόσμο ή ρίγανη

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Σ' ένα μεγάλο μπολ βάζουμε το αλεύρι, κάνουμε μια λακούβα και ρίχνουμε τα αυγά, το λάδι, αλάτι, πιπέρι και σιγά-σιγά το νερό. Το μίγμα πρέπει να είναι παχύρευστο. Στο τέλος προσθέτουμε το τυρί και ανακατεύουμε.
Βάζουμε το λάδι στο ταψάκι, κουνάμε πέρα-δώθε να πάει παντού και το βάζουμε στο φούρνο, που είναι προθερμασμένος στους 200ο C, μέχρι να κάψει το λάδι. Όταν κάψει (σε 10΄ περίπου), ρίχνουμε μέσα το μίγμα, ισιώνουμε την επιφάνεια και ψήνουμε 20΄περίπου μέχρι να ροδοκοκκινίσει.

ΣΧΟΛΙΟ
Την ίδια συνταγή, με μικρές παραλλάγές, συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας με διαφορετικές ονομασίες, όπως Ζυμαρόπιτα, Αλευρόπιτα κ.λπ.

ΚΡΕΑΤΟΠΙΤΑ

από τη γιαγιά Ελένη Χατζή - ΒούδρηΥΛΙΚΑ :2 κιλά κρέας ψαχνό από αρνί μεγάλο
Υλικά
  • 1 κιλό κρεμμύδια ολόκληρα
  • 1 νεροπότηρο πληγούρι ή ρύζι για καρολίνα
  • 8-10 αυγά ολόκληρα
  • 8-10 φύλλα σπιτικά
  • βούτυρο φρέσκο
  • αλάτι, πιπέρι
  • Κεφαλοτύρι τριμμένο (προαιρετικά)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ :
Κόβουμε το κρέας σε κοψίδια (μερίδες) και το βράζουμε μαζί με τα κρεμμύδια και το αλάτι ώσπου να μαλακώσει. Βγάζουμε και κρατάμε κατά μέρος τα κοψίδια και πατάμε τα κρεμμύδια με ένα πηρούνι (ή το εργαλείο για πουρέ) για να γίνουν πολτός. Προσθέτουμε το πληγούρι ή το ρύζι. Εδώ χρειάζεται προσοχή, γιατί ο χυλός αυτός πρέπει να έχει τόσο υγρό, όσο χρειάζεται για να απορροφήσει το πληγούρι. (Το ρύζι χρειάζεται λιγότερο υγρό).
Αν νομίζουμε ότι χρειάζεται κι άλλο υγρό, μπορούμε να προσθέσουμε λίγο λευκό κρασί.
Μετά ρίχνουμε το πιπέρι (περίπου 2 κουταλάκια) και στη συνέχεια τα αυγά χτυπημένα.
Στο μεταξύ έχουμε έτοιμα τα φύλλα και τα στρώνουμε ένα -ένα στο σινί (ταψί). Κάθε φύλλο που στρώνουμε το ραντίζουμε με βούτυρο λιωμένο.
Ρίχνουμε στο σινί το χυλό και από πάνω τοποθετούμε (πρώτα γύρω-γύρω) τα κοψίδια.
Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με το κεφαλοτύρι. Στρώνουμε τα υπόλοιπα φύλλα από πάνω, ραντίζοντάς τα κι αυτά με βούτυρο. γυρίζουμε προσεκτικά τις άκρες και σχηματίζουμε τον κόθρο. Ραντίζουμε από πάνω με το υπόλοιπο βούτυρο και ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 45΄ περίπου.

ΣΧΟΛΙΟ
Τα παλιά χρόνια οι νοικοκυρές του χωριού μας συνήθιζαν να φτιάχνουν αυτή την πίτα κάθε φορά που το σπίτι ήταν χαρούμενο, στα ζιαφέτια, στο τραπέζι του γυρισμού ή της επίσκεψης των ξενιτεμένων τους κ.λπ. Η γιαγιά Ελένη πάντως, στην Κωνσταντινούπολη όπου ζούσε, συνήθιζε να φτιάχνει την πίτα αυτή για να κανακέψει τα εγγονάκια της.
Κι αυτά ακόμη έχουν στο στόμα τους την μοναδική γεύση της κρεατόπιτας της γιαγιάς Ελένης, που καμιά μητέρα, καμιά σύζυγος ή αδελφή δεν κατόρθωσε ποτέ να φτιάξει το ίδιο νόστιμη...

ΜΠΑΤΣΑΡΙΑ ΜΕ ΛΑΧΑΝΑ

(από την Σοφία Βούδρη, αιωνόβια γιαγιά που έζησε όλα της τα χρόνια στο Ξηρόβαλτο)

ΥΛΙΚΑ :
  • 1 κιλό καλαμποκίσιο αλεύρι (μπομπότα*)
  • 2 κιλά λάχανα *
  • 250 γρ. τυρί φέτα τριμμένη
  • 1 κιλό κρεμμυδάκια φρέσκα ψιλοκομμένα
  • 1 φλυτζάνι άνηθος
  • 1/2 φλυτζάνι δυόσμος
  • 1 φλυτζάνι λάδι
  • 3 αυγά
  • 2 φλυτζάνια ξινόγαλο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ : Ψιλοκόβουμε τα λάχανα, αφού τα πλύνουμε και τα στραγγίξουμε καλά , και τα τρίβουμε. Τα αφήνουμε σε σουρωτήρι να στραγγίσουν.
Τα βάζουμε σε λεκάνη και τα ανακατεύουμε με 1 κουταλιά της σούπας αλάτι, το μισό λάδι ,το τυρί, τα αυγά, τα κρεμμυδάκια τον άνηθο και τον δυόσμο. Πασπαλίζουμε το μίγμα αυτό με λίγο καλαμπο-κάλευρο για να μαζέψει τα υγρά.
Παίρνουμε ένα ταψί και πασπαλίζουμε με το μισό(και λίγο παραπάνω) καλαμποκάλευρο, έτσι που να μην φαίνεται καθόλου ο πάτος του ταψιού. Στρώνουμε από πάνω τη γέμιση ομοιόμορφα και πασπαλίζουμε με το υπόλοιπο αλεύρι. Ραντίζουμε όλη την επιφάνεια με τοξινόγαλο και τέλος με το υπόλοιπο λάδι.
Ψήνουμε την πίτα 1 ώρα περίπου σε μέτριο φούρνο.

ΣΧΟΛΙΟ* Μπομπότα λέγανε στην Ήπειρο το καλαμποκίσιο αλεύρι. Στα δύσκολα χρόνια των πολέμων και της ανέχειας, οι νοικοκυρές του Πωγωνίου έφτιαχναν καταπληκτικές λιχουδιές μ' αυτό περιφρονημένο σήμερα αλεύρι.
* Λάχανα συνηθίζουν να ονομάζουν στην Ήπειρο τα χόρτα γενικά, ήμερα και άγρια

ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΥΛΙΚΑ1 μικρή γαλοπούλα ολόκληρη

Υλικά
  • 1 κρεμμύδι
  • 1 μεγάλο καρότο
  • 1 ζουμερό λεμόνι
  • 1 φλυτζάνι βούτυρο γάλακτος αλάτι, πιπέρι,
  • κορν φλάουρ
  • 2 κλαράκια σέλινο 3 φλυτζάνια αλεύρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Καψαλίζετε τη γαλοπούλα, την καθαρίζετε και την πλένετε πολύ καλά μέσα κι έξω. Την αλατοπιπερώνετε και την βάζετε να βράσει μαζί με το κρεμμύδι και το καρότο. Το νερό πρέπει να την σκεπάζει ίσα- ίσα.
Όταν βράσει, βγάζουμε τη γαλοπούλα από το ζουμί, την αλείφουμε με λεμόνι και βούτυρο και την βάζουμε να ψηθεί στο φούρνο. Την αφήνουμε να ροδοκοκκινίσει σιγά - σιγά, και όταν χρειάζεται προσθέτουμε λίγο ζουμάκι.
Στο μεταξύ, σε μια κατσαρόλα ζεσταίνουμε 2 - 3 κουταλιές βούτυρο και καβουρντίζουμε το αλεύρι. Τραβάμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και ρίχνουμε σιγά - σιγά χλιαρό νερό ώστε να μας γίνει μια ζύμη, κάπως σφιχτή. Παίρνουμε τη ζύμη την βάζουμε σε λεκάνη και την ζυμώνουμε καλά. Ανοίγουμε φύλλο με τη βέργα. Βάζουμε τη ζύμη αυτή σ' ένα ταψάκι αλειμένο με βούτυρο για να μοσχομυρίζει και ψήνουμε σε μέτριο φούρνο
ώσπου να ροδίσει. Το βγάζετε απ' το φούρνο και μόλις κρυώσει λίγο το τρίβουμε με τις παλάμες μας πάνω από μια βαθιά σουπιέρα να γίνει σαν χοντρό ρυζάκι. Περιχύνετε με το ζεστό ζουμί όπου έβρασε η γαλοπούλα.
Αφήνετε για λίγο να φουσκώσουν τα τρίμματα και περιχύνετε με καυτό λιωμένο βούτυρο γάλακτος. Σερβίρετε στη μέση μιας πιατέλας κάπως βαθιάς, και γύρω - γύρω τοποθετείτε τα ψαχνά της γαλοπούλας που έχετε προηγουμένως κόψει σε μερίδες.
ΣΧΌΛΙΟ :
Είναι φαγητό χειμωνιάτικο γιορτινό. Το έφτιαχναν συνήθως το Επταήμερο, με γαλοπούλες σπιτικές, ταϊσμένες με αγνές τροφές και καρύδια, γιαυτό το κρέας τους είχε μια "αλλιώτικη" νοστιμιά, που είναι δύσκολο να την γευτεί κανείς σήμερα.

ΤΣΙΠΟΠΙΤΑ
Υλικά
  • (για το φύλλο)1 κιλό αλεύρι
  • 1 φλυτζάνι γάλα ή πορτοκάλι χυμό (αν είναι νηστεία)
  • νερό όσο σηκώσει
  • 1 φλυτζάνι λάδι
  • (για τη γέμιση)
  • 1/2 κιλό αμύγδαλα & καρύδια τριμμένα
  • 1/2 φλυτζάνι ζάχαρη
  • κανέλα
  • (για το σιρόπι)
  • 2 φλυτζάνια ζάχαρη
  • 2 φλυτζάνια νερό
  • 4 κουτ. σούπας μέλι
  • μισό λεμόνι
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Ζυμώνουμε τη ζύμη για το φύλλο. Το αφήνουμε μισή ώρα σκεπασμένο με μια πετσέτα. Ανοίγουμε λεπτό φύλλο με τη βέργα. Στρώνουμε ένα φύλλο, ραντίζουμε με λίγο λάδι και πασπαλίζουμε με ζάχαρη, αμύγδαλα και κανέλα. τυλίγουμε το φύλλο σαν φλογέρα. Το βάζουμε σε βουτυρωμένο ταψί, τυλίγοντάς το σαν σαλίγκαρο, ξεκινώντας από το κέντρο. Κάνουμε το ίδιο ώσπου να γεμίσει το ταψί. Ραντίζουμε με το υπόλοιπο λάδι και πασπαλίζουμε με αμύγδαλο και κανέλα . Ψήνουμε για 20-30 λεπτά.
Στο μεταξύ έχουμε βράσει το σιρόπι και όταν βγει η πίτα από
το φούρνο και όπως είναι ζεστή την περιχύνουμε με το καυτό σιρόπι.

ΤΗΓΑΝΙΣΤΟ

ΥΛΙΚΑ
  • 6 κουταλιές της σούπας βούτυρο φρέσκο
  • 1 φλιτζάνι τσαγιού αλεύρι καλαμποκίσιο
  • 4 αυγά
  • 1 βαθύ πιάτο τυρί φέτα τριμμένο
  • 3 φλιτζάνια τσαγιού νερό
πιπέρι, αλάτι (αν η φέτα είναι ανάλατη)ΕΚΤΕΛΕΣΗΒάζουμε σε τηγάνι το βούτυρο και μόλις λιώσει, προσθέτουμε το τυρί και το τηγανίζουμε λιγο.
Χτυπάμε σε ένα μπολ τα αυγά με το αλεύρι και το νερό και τα ρίχνουμε στο τηγάνι με το τυρί και ανακατεύουμε συνέχεια. το ανακάτεμα πρέπει να γίνεται γρήγορα για να μην σβωλιάσει το μίγμα. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και συνεχίζουμε να ανακατεύουμε μέχρι να απορροφηθεί τελείως το νερό. σβήνουμε τη φωτιά και αφήνουμε να "τραβήξει" λίγο.
σερβίρεται όπως είναι ζεστό με φρυγανισμένο ΄χωριάτικο ψωμί ή καλύτερα όπως στα παλιά χρόνια με ψωμί ψημένο στα κάρβουνα.Το φαγητό αυτό συνήθιζαν να το φτιάχνουν οι νοικοκυρές για χειμωνιάτικο βραδυνο ή και για προσφάι.

ΝΤΟΜΑΤΟΡΥΖΟ ΜΕ ΣΚΟΡΔΟ

ΥΛΙΚΑ
2,5 φλιτζάνια ρύζι (καρολίνα ή νυχάκι)
3-4 ώριμες φρέσκες ντομάτες τριμένες
3/4 φλιτζνιού ελαιόλαδο
4-5 σκελίδες σκόρδο
φρέσκια ρίγανη Πωγωνίου*
αλάτι, πιπέρι, λίγη ζάχαρηΕΚΤΕΛΕΣΗΒάζουμε σε κατσαρόλα το λάδι, ρίχνουμε μέσα το σκόρδο τριμμένο και το τσιγαρίζουμε λίγο. Προσθέτουμε την τριμμένη ντομάτα, αφήνουμε να πάρει βράση 5' και μέτά προσθέτουμε 6 φλιτζάνια νερό (δυόμιση φορές το νερό σε αναλογία με το ρύζι.
Μόλις πάρει βράση προσθέτουμε το ρύζι καλοπλυμένο, αλάτι, πιπέρι. Ανακατεύουμε
σκεπάζουμε την κατσαρόλα, χαμηλώνουμε την φωτιά και αφήνουμε να βράσει 15' περίπου.
5' πριν σβήσουμε την φωτιά προσθέτουμε τη ρίγανη ψιλοκομμένη.
Δεν σερβίρουμε αμέσως, τραβάμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και περιμένουμε 5-10 ' να μελώσει.

* το φαγητό αυτό το μαγείρευαν οι νοικοκυρές στο Πωγώνι, στο τέλος της άνοιξης και στις αρχές καλοκαιριού, που υπήρχε φρέσκια ρίγανη στα βουνά.

ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΜΕ ΡΥΖΙ ΣΤΟ ΦΟΥΡΝΟ


ΥΛΙΚΑ
  • 1 κιλό κατσικάκι σε μερίδες
  • 4-5 κρεμμυδάκια φρέσκα ψιλοκομμένα
  • 1 1/2 κούπα λάδι
  • 1 ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο
  • 2 κούπες ρύζι για πιλάφι μουλιασμένο πριν 1 ώρα με ζεστό νερό
  • αλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Αλατοπιπερώνουμε το κρέας και το βάζουμε μαζί με το λάδι, τα κρεμμυδάκια και τον άνηθο στο φούρνο, στους 230 ο C, σε γάστρα κατά προτίμηση, μέχρι να "στεγνώσει" το κρέας και από τις δυο πλευρές. Προσθέτουμε νερό ή, αν θέλουμε άσπρο κρασί, μέχρι να σκεπάσει σχεδόν το κρέας. καπακώνουμε, χαμηλώνουμε το φούρνο στους 180ο C και αφήνουμε να ψηθεί το κρέας, περίπου 1 - 1 1/2 ώρα.

Προσθέτουμε 2 κούπες νερό ακόμη, σκεπάζουμε ξανά, περιμένουμε να πάρει ξανά βράση, και προσθέτουμε το ρύζι. Αφήνουμε με σκεπασμένη γάστρα 15 - 20' ακόμη, σβήνουμε το φούρνο και αφήνουμε να τραβήξει το ρύζι τα ζουμιά πριν σερβίρουμε.

ΔΙΠΛΕΣ (Χριστουγεννιάτικο & Αποκριάτικο γλύκισμα)


ΥΛΙΚΑ
  • 4 φλιτζάνια τσαγιού αλεύρι
  • 4 κουταλιές σούπας ζάχαρη
  • 4 αυγά
  • 4 κουταλάκια γλυκού μπαίκιν (παλιότερα έβαζαν σόδα)
  • 2 κουταλιές της σούπας λάδι
  • Ξύσμα 1 λεμονιού
  • Λάδι για τηγάνισμα
  • 2 φλιτζάνια τσαγιού μέλι
  • Καρύδια χοντροκομμένα για πασπάλισμα
  • Κανέλλα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Χτυπάμε χωριστά τα αυγά με τη ζάχαρη. Σε μεγάλο μπολ ρίχνουμε το αλεύρι ανακατεμένο με τη μπαίκιν και κάνουμε μια λακκούβα στη μέση, εκεί ρίχνουμε τα χτυπημένα αυγά, το ξύσμα λεμονιού και το λάδι. Ζυμώνουμε καλά τα υλικά σε σφιχτή ζύμη που να ανοίγεται φύλλο. αφήνουμε τουλάχιστον 1 ώρα τη ζύμη σκεπασμένη να "ξεκουραστεί". Ανοίγουμε τη ζύμη σε μέτριο φύλλο και κόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια.

Βάζουμε το λάδι σε βαθιά κατσαρόλα να κάψει καλά και ρίχνουμε μέσα τα τετράγωνα ζύμης λίγα - λίγα κάθε φορά, και με το πιρούνι τυλίγουμε το καθένα να πάρουν το σωστό σχήμα. Βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα σε χαρτί.

Βράζουμε το μέλι με 1 φλιτζανάκι του καφέ νερό και περιχύνουμε τις δίπλες. Πασπαλίζουμε με κανέλα και καρύδια.
πηγη